Teoria dwóch kondykcji – rozliczenie kredytobiorcy z bankiem po unieważnieniu kredytu frankowego

Unieważnienie indeksowanego lub denominowanego kredytu we frankach nadal budzi wiele wątpliwości u kredytobiorców, którzy gubią się w gąszczu przepisów, orzeczeń i wielu zagadnień, jakie wiążą się z uznaniem kredyt za nieważny. Jedną z kluczowych kwestii jest sposób rozliczenia kredytobiorcy z bankiem. O tym, w jaki sposób powinno ono następować i dlaczego powinno stosować się teorię dwóch kondykcji, ostatecznie zadecydował Sąd Najwyższy na posiedzeniu Izby Cywilnej 7 maja 2021 roku. Poznaj szczegóły i dowiedz się, jak przygotować się do sprawy o unieważnienie kredytu frankowego.

Teoria dwóch kondykcji a teoria salda – chaos w orzecznictwie sądów

Wraz z pozwem o unieważnienie kredytu we frankach, wnoszone jest równocześnie powództwo o zwrot nadpłaty. Do pojawienia się orzeczenia Sądu Najwyższego wyroki sądów powszechnych były bardzo zróżnicowane. Część sądów stosowała teorię salda, która zakłada, że zwrot środków przysługuje wyłącznie tej stronie, która w chwili unieważnienia kredytu jest zubożała, przerzucając tym samym ciężar spłaty wyłącznie na stronę, która uzyskała większą korzyść. Teoria salda ma niestety swoje wady – z punktu prawnego nie ma umocowania w Kodeksie Cywilnym, z kolei w kwestii praktycznej jest mniej korzystna dla kredytobiorców, którzy de facto są stroną wygraną. Rozstrzygając bowiem spór i wydając prawomocny wyrok, unieważniając umowę kredytową, sądy jednocześnie co do zasady oddalały powództwo o zwrot środków wpłaconych przez kredytobiorcę do banku. Wiązało się to z koniecznością składania zupełnie nowego pozwu, co z kolei znacząco wydłużało definitywne rozliczenie się z bankiem i zamknięcie całej sprawy.

Teoria dwóch kondykcji opiera się z kolei na traktowaniu roszczeń kredytobiorcy i roszczeń banku oddzielnie. Ponieważ pozew o unieważnienie kredytu frankowego łączy się z powództwem o zwrot należnych środków, sąd stosując teorię dwóch kondykcji zasądza zwrot środków, jakie bank jest winny kredytobiorcy. Oczywiście bankowi również przysługuje prawo do zwrotu kapitału, jakie wypłacił po podpisaniu umowy kredytowej klientowi, jednak instytucja musi wystąpić o zwrot kwoty wypłaconego klientowi kapitału, wytaczając powództwo wzajemne lub wnosząc zarzut potrącenia. Zarzut potrącenia jest czynnością procesową, która gwarantuje zaspokojenie potrzeb wierzyciela bez konieczności spłacenia należności przez stronę zubożałą. W przeciwieństwie do teorii salda nie wymaga składania nowego pozwu, jest to również instytucja uregulowana w Kodeksie Cywilnym. Niekiedy banki nadal wnoszą zarzut zatrzymania, jednak sądy w zdecydowanej większości przypadków go oddalają.

Dlaczego teoria dwóch kondykcji jest korzystniejsza dla kredytobiorcy?

Powodem, dla którego teoria dwóch kondykcji jest korzystniejsza dla kredytobiorcy, jest przede wszystkim brak konieczności dochodzenia swoich praw do zwrotu należności na drodze kolejnego procesu sądowego. Sąd unieważniając kredyt frankowy przyznaje jednocześnie prawo do zwrotu wpłaconych do banku środków, do czego bank zostaje zobowiązany na mocy prawomocnego wyroku sądowego. Równocześnie kredytobiorcy muszą pamiętać, że warunkiem, aby taki zwrot został zasądzony, jest wydanie prawomocnego wyroku unieważniającego kredyt.

Praktycznie więc teoria dwóch kondykcji przyspiesza ostateczne rozliczenie się z bankiem, zmniejsza stres powoda, a także umożliwia mu optymalne przygotowanie się na konsekwencje unieważnienia kredytu frankowego. Chaos, który był niestety wszechobecny do wydania przez Sąd Najwyższy orzeczenia o słuszności stosowania teorii dwóch kondykcji, dodatkowo demotywował kredytobiorców, którzy zastanawiali się nad wniesieniem pozwu i utrudniał i tak niełatwą już drogę dochodzenia swoich praw w sądzie.

Obok ujednolicenie orzecznictwa, SN uporządkował również kwestię dotyczącą skutków unieważnienia umowy kredytowej. W przypadku stosowania teorii salda, trudno było mówić o wygranej sprawie przez kredytobiorcę – prawomocny wyrok kończył obowiązek spłaty zobowiązania, odrzucając jednocześnie powództwo o zwrot środków wpłaconych do banku. Ponadto przy zwiększającej się liczbie spraw o unieważnienie indeksowanych i denominowanych kredytów frankowych, możliwość przyspieszenia choćby w pewnym stopniu rozliczenia kredytobiorców z bankami jest słuszna i dobra w kontekście dobra wspólnego.

Kancelaria Odszkodowawcza Automobile Expert specjalizuje się w sprawach o unieważnienie kredytów frankowych – Wszystkich frankowiczów, którzy nadal spłacają kredyt indeksowany lub denominowany do franka szwajcarskiego, zapraszamy do kontaktu.