Zmiana warunków umowy kredytowej zamiast unieważnienia umowy w całości – czy to jest możliwe?

Coraz więcej frankowiczów pozywa banki i coraz więcej z nich sprawy frankowe z bankami wygrywa. Obecnie ponad 90% klientów uwalnia się od toksycznych kredytów CHF, a coraz bogatsze orzecznictwo Sądu Najwyższego oraz TSUE zdecydowanie utrudnia bankom walkę o utrzymanie statusu quo. Dlatego też banki wciąż szukają nowych sposobów, by sądy nie unieważniały umów kredytowych. Jednym z nich jest próba przeforsowania zmian poszczególnych zapisów z umowy. Banki często usiłują zamienić klauzule abuzywne na inne, zgodne z obowiązującym prawem. Czy taka zmiana warunków umowy kredytowej jest możliwa? Przedstawiamy orzeczenie TSUE.

Zmiana warunków umowy kredytowej – orzeczenie TSUE z dnia 8 września 2022 roku

Dnia 8 września 2022 roku TSUE rozpatrywało 3 pytania prejudycjalne, skierowane przez polskie sądy. Jedno z nich dotyczyło możliwości zmiany klauzul abuzywnych przepisami dyspozytywnymi. Banki często wysuwały wniosek o usunięcie z umowy kredytowej zapisów, które pozwalały bankom w sposób nieuczciwy przeliczać kurs walut, zastępując je postanowieniami umowy dopuszczającymi przeliczanie rat na podstawie średniego kursu NBP. TSUE jednoznacznie zaprzeczył, by prawo dopuszczało zmianę klauzul abuzywnych na przepisy dyspozytywne w przypadku kredytów frankowych. Taka możliwość dopuszczalna jest wyłącznie w przypadkach kredytów walutowych, a kredyty indeksowane i denominowane do franka szwajcarskiego nie są kredytami walutowymi.

Czy możliwe jest usunięcie nieuczciwych zapisów z umowy kredytowej?

TSUE rozpatrywał również pytanie prejudycjalne o możliwość usunięcia nieuczciwych zapisów z umowy kredytowej. Celem takiej praktyki również jest zmiana treści umowy (poprzez usunięcie wybranych fragmentów), dzięki czemu nie było konieczne unieważnienie umowy kredytowej w całości. TSUE jednak i w tym przypadku wydał orzeczenie korzystne dla kredytobiorców.

Nie jest możliwe usunięcie wybranych, nieuczciwych zapisów z umowy kredytowej, gdyż taka zmiana mogłaby wpłynąć na zmianę innych postanowień, a także umowy kredytowej w całości. Ponadto TSUE podkreślił, że nie można dopuścić do brak sankcji względem instytucji finansowej, która stosowała nieuczciwe praktyki – zgodnie z artykułem 7 Dyrektywy 93/13 nie jest dopuszczalna ochrona przed sankcjami wobec takiej instytucji. Brak konsekwencji w tym zakresie skutkowałaby stosowaniem nieuczciwych praktyk przez banki w przyszłości.

Termin przedawnienia roszczeń majątkowych dla konsumentów – od kiedy biegnie?

TSUE, odpowiadając na trzecie pytanie prejudycjalne, rozstrzygnął również spór w zakresie przedawnienia roszczeń konsumentów. Banki starały się udowodnić, że termin przedawnienia roszczeń w sprawach frankowych biegnie od terminu wymagalności poszczególnych rat. Jednak i w tym przypadku TSUE stanął po stronie kredytobiorców, orzekając, że bieg terminu przedawnienia roszczeń rozpoczyna się z chwilą, gdy klient banku dowiedział się o możliwości unieważnienia umowy kredytowej, tym samym z chwilą, gdy był świadomy, że umowa kredytowa została zawarta w sposób nieważny. Dzięki temu orzeczeniu TSUE kredytobiorcy mogą odzyskać jeszcze większa nadpłatę.

Wyrok TSUE z dnia 8 września 2022 to kolejne orzeczenie, które ułatwia sądom krajowym orzekanie w sprawach frankowych. Co do zasady wyroki TSUE oraz Sądu Najwyższego działają na korzyść kredytobiorców i uniemożliwiają bankom stosowanie metod, które pozwoliłyby uniknąć częściowej lub pełnej odpowiedzialności za stosowanie klauzul abuzywnych w umowach kredytowych.